Winhoeveelheden herverdeeld, minder wateroverlast, minder verzilting en meer elzenbroekbos

Gebiedsbeschrijving

Brabant Water werkt aan de verduurzaming van haar drinkwaterproductiebedrijven. Dit is de aanleiding geweest om met een bredere blik te kijken naar alle waterwinningen in Oost-Brabant. Hierbij bleek dat bij drie winlocaties uiteenlopende grondwaterproblemen bestonden.

Winlocaties Budel, Nuland en Eindhoven (DHV, 2008)

Wensen

Natuur in Budel: nattere omstandigheden

Het waterwingebied Budel ligt in het Buulderbroek. Dit bos heeft grote potentie voor de ontwikkeling van elzenbroekbos en andere natte natuurwaarden. Het bos was te verdroogd door sterke ontwatering middels rabatten in het gebied en de aanwezigheid van een ondiepe drinkwaterwinning, zie case Budel.

Watergangen en rabatten in het Buulderbroek, foto links 26 februari 2008 en foto rechts 7 juli 2008. (Bron: MER DHV, 2008)

Stedelijk gebied in Eindhoven: minder hoge grondwaterstanden

Eindhoven heeft in enkele wijken last van te hoge grondwaterstanden (grondwateroverlast).

Winningen: renovatie, betere bescherming van waterkwaliteit

De volgende problemen zijn geïdentificeerd rondom de genoemde winningen:

• Budel: 1) winlocatie toe aan renovatie en 2) waterkwaliteitsproblemen (moeilijk te verwijderen colloïdaal ijzer en bentazon) omdat de winning slecht beschermd is vanaf het maaiveld doordat de afsluitende laag niet overal “dicht“ is;
• Eindhoven: waterkwaliteitsproblemen door aantrekking van bodemverontreinigingen vanaf het maaiveld in delen van het stedelijk gebied van Eindhoven;
• Nuland: verzilting van de diepe winning. De winning trekt het dieper gelegen zoutere grondwater aan.

Ingezette maatregelen 

Brabant Water heeft een vergunning voor drinkwaterwinning in Brabant. De vergunning is per winlocatie vastgelegd. Vanuit de Provincie is aangegeven dat het vergroten van de diepe winningen niet wordt toegestaan. Door de vergunningshoeveelheid van de drie winningen te herverdelen ontstaat een situatie die voor de alle drie de winlocaties een verbetering betekent (zie figuur). Voor deze situatie is in 2014* een vergunning aangevraagd bij het Bevoegd Gezag:

• Budel: winning wordt verdiept, winhoeveelheid neemt af met 0,5 miljoen kuub per jaar, dit is positief voor natuur;
• Eindhoven: middeldiepe winning neemt toe met 3,5 miljoen kuub per jaar, dit is positief voor wateroverlast (voorkomt extra aanleg drainage);
• Nuland: diepe winning wordt afgebouwd met 3 miljoen m3 per jaar, positief voor verzilting winning.

Weergave uitruil vergunning tussen winlocaties. (Bron: DHV, 2008)

Naast een herverdeling van de vergunningshoeveelheid is per winlocatie bekeken in hoeverre de hydrologische situatie in samenwerking met andere partijen geoptimaliseerd kan worden:

• Budel (samen met Waterschap, Staatsbosbeheer en Brabants landschap):
  • Natuur: aanpassen ontwateringssysteem zodat het gebied minder sterk ontwaterd wordt;
  • Landbouw: peilgestuurde drainage bij omliggende landbouwpercelen
• Eindhoven (samen met Gemeente en Provincie):
  • Genneperpark in gebruik nemen als winlocatie (park krijgt beschermde status van waterwingebied);
  • Convenant om verontreinigingen actief aan te pakken.

Opbrengsten

De uitruil van de diepe en ondiepe winningen (Budel, Nuland en Eindhoven) helpt met het voorkomen van wateroverlast in Eindhoven en van verzilting van de diepe winning in Nuland en bevordert de ontwikkeling van elzenbroekbos in Budel.

De belangrijkste succesfactor is de strategische aanpak van de problemen bij winningen, “helicopterview” met oog voor belangen van andere partijen. Het koppelen van meerdere winlocaties om tot win-win te komen biedt potentie voor het beter inpassen van (kleinere) winlocaties waar de omliggende functies (versnipperd) aanwezig zijn. Vaak is het bij kleine winningen en versnipperde percelen lastig om tot oplossingen te komen omdat veel randvoorwaarden vast liggen, door het gebied te vergroten kunnen wellicht wel oplossingen gevonden worden waar alle partijen een “win” mee kunnen bereiken.

Meer informatie

Sandra Verheijden, Brabant water
www.brabantwater.nl

Dit voorbeeld is toegevoegd in 2014.

Literatuur:

• ir. J. Leeuwis, 2008. Optimalisatie waterwinningen Budel, Eindhoven en Nuland, Milieueffectrapportage. DHV,  WA-LW20080656.