Op veel plekken treedt sterke kwel op aan de voet van de stuwwal, deze gebieden zijn meestal in agrarisch gebruik of stedelijk gebied en worden intensief ontwaterd. Door hun omvang en hoogte vormen stuwwallen kerninfiltratiegebieden die vaak tot op grote afstand in de ondergrond doorwerken, zoals vanuit de Veluwe en Utrechts Heuvelrug/Gooi tot onder Flevoland en in de ondergrond van het rivierengebied.

Op en rond stuwwallen zijn concepten denkbaar, waardoor het schone grondwater beter benut zou kunnen worden en er betere kansen kunnen komen voor droge, maar ook vochtige en kwel-gevoede natuur:

• Veel stuwwallen lijken zich goed te lenen voor infiltratie vanuit plassen, doordat er een tot tientallen meters dikke onverzadigde zone aanwezig is. Hierin kan water in tijden van overschot wegzakken. Deze maatregel kan dienen als mitigatie voor de effecten van grondwaterwinning, maar kan ook de beschikbare hoeveelheid grondwater vergroten of bijdragen aan kwelherstel aan de randen. Zowel voor waterwinning als natuur is een goede kwaliteit infiltratiewater van belang.
• Als bron voor infiltratiewater kan worden gedacht aan voorgezuiverd water uit rivieren of kanalen, maar ook aan het opvangen van het opgekwelde water aan de voet van de stuwwal (einde systeem oppervlaktewaterwinning, zoals toegepast bij Epe. Het is daarbij van belang een goede kwaliteit water te infiltreren, zowel voor de winning als om te grote verandering van kwelwaterkwaliteit te voorkomen. Overigens biedt de infiltratie van basenrijk, niet al te voedselrijk water ook kansen voor de ontwikkeling van basenminnende kwelgevoede natuur. Voorbeelden daarvan vinden we o.a. in de kalkmoerassen in het Buitengoor (Mol, België) en de Groote Moost (Limburg), waar vanuit hooggelegen kanalen basenrijk water opkwelt in voorheen zuurdere natte laagten.
• Op veel plekken treedt sterke kwel op aan de voet van de stuwwal. Deze gebieden zijn meestal in agrarisch gebruik of zijn in gebruik als stedelijk gebied en worden intensief ontwaterd. Zowel voor waterwinning, als voor natuur valt er veel winst te halen als landbouwgronden in deze zone worden omgevormd naar natuur of milieuvriendelijke landbouw (b.v. concept “boeren voor natuur”). Daarmee ontstaan ‘schoonwaterzones’ met kansen voor kwelgevoede natuur en waar wordt voorkomen dat het opgekwelde water wordt vervuild met meststoffen en bestrijdingsmiddelen. Hierdoor kan het eenvoudiger weer worden ingezet als infiltratiewater (einde systeemwinning in combinatie met infiltratie en terugwinning);
• In de jaren 1990 zijn ‘einde systeem’-grondwaterwinningen in het Veluwesysteem ingericht in de Flevopolder en in het rivierengebied (bij Fikkersdries); dit zijn verder weg gelegen gebieden, waar het Veluwewater opkwelt. Op deze manier wordt gebruik gemaakt van de goede waterkwaliteit afkomstig uit natuurgebieden en wordt voorkomen dat het via het ontwateringstelsel verdwijnt;
• Verontreiniging van het grondwater slaat snel door in de vaak uitgeloogde pakketten van stuwwallen. Door bovenop de stuwwal om te schakelen naar milieuvriendelijke landbouw of omvorming naar natuur kan dit worden voorkomen. De effecten op de ruwwaterkwaliteit manifesteren zich op de middellange tot lange termijn;
• Het omvormen van droge bossen naar stuifzand of heide of van naaldbos naar loofbos zorgt voor een forse reductie van de verdamping en daarmee toename van de grondwateraanvulling. Bovendien wordt minder droge depositie ingevangen, wat beter is voor de grondwaterkwaliteit. Door de locatiekeuze voor ontwikkeling van deze habitats te koppelen aan de locatiekeuze van grondwaterwinningen kan de winbare hoeveelheid gericht worden vergroot in combinatie met ontwikkeling van waardevolle natuurtypen.

TERUG

Voorbeeld van één van de praatplaten voor het stuwwalgebied